Nawożenie

By zapewnić roślinom odpowiednie warunki dla prawidłowego wzrostu oraz rozwoju niezbędne jest systematyczne dostarczanie im właściwych składników pokarmowych. Nawożenie powinno z jednej strony zapewniać optymalną dostępność składników mineralnych dla roślin w całym sezonie wegetacji, z drugiej - w jak najmniejszym stopniu wpływać negatywnie na środowisko. Przynajmniej raz do roku gleba w naszych ogrodach powinna być zasilana odpowiednią dawką składników odżywczych, których źródłem są nawozy organiczne i mineralne.

1. Nawozy organiczne

• kompost: dostarcza glebie doskonałej próchnicy, zwiększa jej pojemność wodną i powietrzną, poprawia wzrost i rozwój roślin, dostarczając im wszystkich potrzebnych składników odżywczych.
• gnojowica: płynna, przefermentowana mieszanina odchodów (kału i moczu) zwierząt gospodarskich i wody, ewentualnie z domieszką niewykorzystanych pasz, pochodząca z obór bezściółkowych, o dużej zawartości składników pokarmowych, głównie azotu i potasu występujących w formach łatwo przystępnych dla roślin.
• gnojówka: przefermentowany mocz zwierzęcy gromadzony w zbiornikach. Jest nawozem jednostronnym - praktycznie całkowicie pozbawiona jest fosforu. W gnojówce przefermentowanej organiczne związki azotu przekształcają się w formy mineralne, dzięki czemu gnojówka stosowana jest jako organiczny nawóz azotowo-potasowy.
• obornik: nawóz naturalny składający się z przefermentowanego kału, moczu zwierząt i ściółki. Zawiera on wszystkie składniki odżywcze potrzebne do rozwoju roślin oraz poprawia właściwości fizyczne gleby. Uważany jest za nawóz uniwersalny - wszechstronny, który zawiera wszystkie niezbędne w żywieniu roślin składniki pokarmowe, a ponadto substancję organiczną oraz bogatą mikroflorę, która pozytywnie wpływa na rozwój korzystnej flory bakteryjnej w glebie.
• torf: wzbogaca glebę w próchnicę, rozluźnia, jeśli gleba ma zbitą strukturę, natomiast zatrzymuje wodę w glebie piaszczystej. W sprzedaży dostępny jest zwykle torf wysoki, o bardzo kwaśnym odczynie (pH 3,5-4,5), który, ze względu na niewielką ilość składników mineralnych, należy uzupełnić wieloskładnikowym nawozem mineralnym. W handlu możemy również nabyć torf odkwaszony, polecany dla wszystkich gatunków roślin. Sprzedawany jest również substrat torfowy, w którym torf wzbogacono składnikami mineralnymi i w takiej postaci jest on najwygodniejszy do stosowania. W niektórych rejonach nabyć możemy także torf niski, zasobniejszy w składniki mineralne.
• kora drzew: wykazuje podobne właściwości, jak torf. Powinna być uprzednio przekompostowana, ponieważ świeża zawiera związki chemiczne, mogące hamować wzrost roślin.
• odpady węgla brunatnego: dostarczają glebie magnez, wapń i mikroelementy, odkwaszają ją i poprawiają jej właściwości.
• nawozy zielone: rośliny o szybkim wzroście, które wytwarzają znaczną ilość masy organicznej. Po ścięciu, rozdrobnieniu i płytkim przekopaniu szybko ulegają rozkładowi, zamieniając się w próchnicę. Ich korzenie poprawiają strukturę gleby, a także wydobywają i transportują do swych części nadziemnych związki mineralne wypłukane z górnych warstw ziemi.

2. Nawozy mineralne

Stanowią uzupełnienie nawożenia organicznego. Najwygodniejsze do stosowania są mieszanki wieloskładnikowe lub wieloskładnikowe o spowolnionym działaniu (Compo, Osmocote), zawierające wszystkie potrzebne roślinom mikro- i makroelementy. Ich podstawową zaletą jest to, że wystarczy je zastosować raz w roku (wiosną), a rośliny będą korzystać z zawartych w nich związków mineralnych przez cały sezon. W sprzedaży dostępnych jest również wiele nawozów specjalistycznych, przeznaczonych dla określonych grup roślin.

Niezbędne makroelementy

• Azot – N: odpowiada za przyrost masy zielonej rośliny. Jego niedobór objawia się zahamowaniem wzrostu części nadziemnych i podziemnych, sztywnym, strzelistym pokrojem rośliny, jasnym jej zabarwieniem, ograniczonym kwitnieniem i plonowaniem. Nadmiar tego pierwiastka powoduje natomiast obniżenie mrozoodporności roślin oraz opóźnienie kwitnienia i owocowania.
• Potas - K: odpowiada za kwitnienie i owocowanie. Jego niedobór powoduje, że rośliny nie tworzą kwiatów lub tworzą ich bardzo mało, dochodzi do zahamowania wzrostu rośliny, pędy stają się cienkie i wiotkie, pojawiają się nieregularne chlorotyczne plamy na całej blaszce liściowej.
• Fosfor - P: odpowiada za krzewienie się roślin, kwitnienie, a w połączeniu z potasem za drewnienie roślin. Jego niedobór skutkuje zahamowaniem wzrostu, opóźnieniem dojrzewania nasion i owoców, ciemnozielonym zabarwieniem starszych liści.
• Wapń – Ca: stosowany w celu odkwaszenia gleby, a tym samym poprawy dostępności składników pokarmowych. Jego niedobór objawia się głównie na młodych liściach, które są skręcone i haczykowato zagięte.
• Siarka - S: objawy niedoboru występują rzadko, na młodych liściach, przypominają objawy niedoboru azotu
• Magnez - Mg: jego niedobór objawia się chlorozą na liściach oraz zwiędłym pokrojem rośliny.

Niezbędne mikroelementy

• Żelazo – Fe: jego niedobory występują zwłaszcza na glebach wapiennych przy wysokim pH i objawiają się chlorozami, szczególnie młodych liści.
• Mangan - Mn: niedobór powoduje chlorozy przechodzące w nekrozy na młodych liściach oraz obniżenie mrozoodporności.
• Miedź - Cu: niedobór powoduje brak jędrności, nekrotyczne plamy oraz bielenie młodszych liści.
• Cynk - Zn: niedobór przyczynia się do skrócenia międzywęźli i zmniejszenia powierzchni liści.
• Bor - Br: niedobór powoduje zamieranie wierzchołków pędów, korzeni i kwiatów oraz brak owoców.
• Molibden - Mo: niedobór powoduje zahamowanie rozwoju blaszek liściowych, chlorozy młodych liści oraz deformacje pędów.

Sposób nawożenia

Właściwe dawki nawozów podawane są zwykle w przedziale „od” „do” (np. 30-60 g na 1 m2 powierzchni):

- na glebach zwięzłych i żyznych bogatych w próchnicę stosujemy górną dawkę - gleby tego rodzaju są bardzo chłonne, dlatego też mogą przyjąć dużą ilość związków mineralnych rozpuszczonych w wodzie. W tym przypadku zalecaną dawkę nawozu można zaaplikować jednorazowo.

- na glebach piaszczystych o małej zawartości próchnicy stosujemy dolną dawkę: gleby tego typu w znacznie mniejszym stopniu wiążą cząsteczki nawozu, dlatego też w tym przypadku zalecaną dawkę nawozu należy zastosować w odstępach dwutygodniowych, w dwóch lub trzech porcjach.